General

ژیلا موحد شریعت پناهی : اسلام به عنوان یک دین فمینیستی

 بوسیله خانم میلنا رامپولدی :
 در ادامه ،
مصاحبه من با فمینیست، فعال سیاسی، و نویسنده “ژیلا موحد شریعت پناهی” را
می خوانید.
مایلم که تشکر خود را از ایشان بخاطر صرف وقت وجوابهای
دقیق به سوالات خود، ابراز دارم.
ژیلا موحد شریعت پناهی (متولد سال ۱۳۳۰ هجری شمسی)  درجه مهندسی علوم در فیزیک خود را
 از دانشگاه صنعتی شریف در سال
۱۳۵۲ ،
دریافت کرد.
پس از فارغ التحصیلی در سازمان انرژی اتمی ایران به
عنوان متخصص در “حفاظت در برابر تشعشعات رادیو اکتیو” مشغول به کار
شد. 
پس از انقلاب، در سال ۱۳۶۴، وی به دو دلیل اعتراض خود را به دولت آغاز کرد)اول
، وی گزارش کرد که انرژی خورشیدی برای ایران ایمن تر و بهتر از انرژی اتمی برای
تولید برق است
.
دوم، او بر علیه پوشیدن
مقنعه اجباری برای تمام زنان کارمند، به اعتراض برخواست. او بحث و استدلال می کرد
که چنین اجباری متضاد با اسلام است، چرا که در قران کریم، حجاب یک امر انتخابی است
و نه اجباری، نهایتا او تصمیم به استعفا گرفت. 
استعفاء نامه او، اولین
حرکت فمینیستی اش بود.
در سال ۱۳۶۹ ژیلا برنده اول مسابقه مقاله نویسی با عنوان ” خلاء
های قانونی حقوق زن ” در دانشگاه شهید بهشتی شد.
همچنین، او مطالعات خود را
به عنوان یک فعال مدافع حقوق زن را از سال
۱۳۵۹،
آغاز کرد.
پس از حدود ۲۰ سال تحقیق ، در  ۱۳۷۸ ، موفق شت تا اولین کتاب خود، با عنوان ” تحلیلی نو
بر حقوق زن از دیدگاه قران کریم ” را در تهران، منتشر کند.
کتاب دوم وی، با عنوان
” زنان تاثیر گذار در دو قرن اول هجری ” در سال
۱۳۹۲ ( پس از سالها انتظار برای گرفتن مجوزهای لازم)، به چاپ
رسید.
هم اکنون ایشان عضو کمپین
یک ملیون امضاء برای رفع تبعیضات قانونی برعلیه زنان در ایران ” و نیز عضو
” شورای ملی صلح ” است.
او در کنفرانسهای متعدد دانشگاهی و
سازمانهای غیر دولتی متنوع، شرکت کرده و مقالات متعددی هم در روزنامه ها و مجلات
در زمینه حقوق زن نوشته است.
در سالهای ۱۳۷۰، ۱۳۷۴، ۱۳۷۸، و ۱۳۹۴ ،
داوطلب نمایندگی برای مجلس شورای اسلامی و  در سال
۱۳۸۸ هم داوطلب نمایندگی برای ریاست جمهوری شد، ولی در تمامی
موارد، صلاحیت او بوسیله شورای نگهبان رد گردید.
در حال حاظر دو کتاب دیگر
او در انتظار مجوز دولتی است.
شریعت پناهی ازدواج کرده و
دارای سه پسر تحصیل کرده است.
میلنا رامپولدی : برای شما،
فمینیسم اسلامی چه معنایی دارد؟
ژیلا موحد شریعت پناهی : در
ابتدا ، مایلم که کلمه فمینیسم را از دید خود توضیح دهم: 
در فمینیسم به عنوان یک
نظریه، بایستی بتوانیم، یک زن را تعریف کنیم، توانمندیها و استعدادها و نیز
نیازهای او را به عنوان یک انسان و یک جنس، به وضوح شناسایی کنیم.
فمنیسم همچنین بایستی دارای
تدابیری برای ارتقاء توانمندیها و شایستگی های زن و توجه به نیازهای وی باشد.
تنها در اینصورت است که
اجرا شدن نظریه فمینیسم، به به یک رشد پایدار برای زنان، خانواده و جامعه، خواهد
انجامید.
بر طبق این نظریه، علی رغم
تفاوتهای بیولوژیکی بین زن و مرد، زنان دارای حقوق مدنی برابر با مردان در خانواده
و اجتماع هستند.
از آنجاییکه من عمیقا معتقد
هستم که قران کریم، زنان را به عنوان یک انسان و نیز یک جنس، بسیار دقیق تعریف
کرده است و نیز راهی استثنایی برای شکوفا کردن توانمندیها و استعدادهای او نشان
داده است، پس خود را یک زن مسلمان فمنیست می دانم.
به باور بنده، قران کریم به صورت گام به
گام، حقوق مساوی با مردان را برای  زنان به ارمغان آورده است.
قران کریم، این تساوی را علی رغم تایید
تفاوتهای ژنتیکی و بیولوژیکی بین زن و مرد، به رسمیت شناخته است.
 
م.ر. : چه موانع اساسی در جوامع اسلامی ، بر سر راه یک
زن شایسته که می
 
خواهد در زمینه های سیاسی فعالیت کند، وجود دارد؟
 :ژ.م.ش  : مهمترین موانع
عبارتند از
:
۱- تفسیر غلط از این قانون طلایی قرانی که می فرماید : ”
مردان مسول دادن خرجی به زنان هستند”.
۲- این عقیده غلط که : ” مرد حق
نامحدود برای تمتع جنسی از زنش، در هرزمان که ارده کند، را دارد”.
۳-  این عقیده غلط که : ” اجتماع برای زنان جای امنی نیست
و امن ترین محل برای زنان، خانه است”.
٤- این نظریه غیر علمی و غلط که :
” زنان دارای همان توانایی ها و استعدادهای مردان، بخصوص در کارهای سیاسی
نیستند”.
​٥-
شاید مهمترین مانع که ریشه همه موانع بالا می تواند تلقی شود، ”  قدرت
بیش از حد علما در تصمیم گیری برای زندگی مردم است”.
 برای رفع این مشکل بایستی به مردم آموزش داده شود که اولا
حتی الامکان، هر کس شخصا در مورد دستورات علما که به عنوان دستورات دینی به آنها
دیکته می شود، تحقیق کنند و با عقل خود آنها را بسنجند. ثانیا، همانگونه که پیامبر
نازنین اسلام و بقیه پیامبران در آیت متعدد از جمله سوره شریفه شوری آیه
۲۳، سوره شریفه هود، آیات ۲۹ و ۵۱ ، سوره شریفه شعرا، آیات ۱۰۹، ۱۲۷، ۱۴۵، ۱۶۴و ۱۸۰، و سوره شریفه سباء آیه ۴۷ اجر و دستمزدی از مردم نمی
خواستند، مردم نیز در رجوع خود به آن دسته از علمای دینی که از طریق دین نان می
خورند، احتیاط کافی به خرج دهند، مخصوصا در رجوع به کسانی که با قدرت سیاسی همدست
شده و آن قدرت سیاسی، پشتیبان مستقیم یا غیر مستقیم آن علما شده اند، چرا که
احتمال سوء برداشت عمدی یا غیر عمدی قدرت طلبانه از دین، از جانب سیاسیون محتمل تر
است.
 این
نوع تفسیر از دین که نگاه به قدرت دارد، نه تنها ممکن است غلط، که حتی بعضا می
تواند خطرناک هم باشد و گروههایی مثل داعش  و … را به وجود آورد. 
بنابراین برای راه گشایی
بیشتر زنان مسلمان برای مشارکت در فعالیتهای سیاسی باید بتدریج و یک به یک اینها
رفع شود. ان شاالله
 
 م.ر : عقیده من این است که اسلام ، یک دین فمینیستی است، در حالیکه مسلمانان
اینطور نیستند. شما  در این مورد چه فکر می کنید؟
.ژ.م.شمن هم با شما کاملا موافقم
 یکی از راه حل  های
این موضوع در ترجمه و تفسیر دگرگونه ای از آیات مربوط به حقوق و مسولیتهای زن بر
اساس ریشه عربی لغات و نیز کاربرد یک لغت واحد در آیات مختلف قران کریم است که در
اکثریت قریب به اتفاق ترجمه ها و تفسیر ها این آیات، دچار کج فهمی و یا حتی واژگونگی
شده است.
برای این منظور، بایستی بر آیات
 
۳ ،
 
۳۴ ،
۱۲۷، ۱۲۸ و ۱۲۹ از سوره شریفه نساء ، همچنین
آیات
۲۲۸، ۲۲۹، ۲۳۳، ۲۴۰ و ۲۴۱ از سوره شریفه بقره و آیات ۴ و ۶ از سوره شریفه طلاق که همگی
برپایه اصالت زور و زور سالاری درک، ترجمه و تفسیر شده اند، تمرکز کنیم. در این
بازنگری اساسی، بایستی  ترجمه و تفسیر مجدد، با تاکید بر حق محوری و انسان
مداری، صورت گیرد.
برای مثال کلمه نشوز که در آیه ۳۴ سوره شریفه نساء برای زن بکار
رفته است باید همان گونه ترجمه و تفسیر شود که همین کلمه در آیه
۱۲۸ از همین سوره برای مردان بکار رفته
است.
 م.ر : در این زمان چه کارهایی به عنوان یک زن می توانیم
بکنیم تا از یک طرف با تفسیرهای غلط و از طرف دیگر با اسلام هراسی مقابله کنیم؟
ژ.م.ش : اتفاقا باید مبارزه
با اسلام هراسی را از همین تصحیح زورسالارنه از اسلام در مورد زن ، مرد و به طورکلی
انسان شروع کنیم،
 به نحوی که انسان زور
مدار در تفسیرهای فعلی از آیات نورانی قران به انسان حق مدار در درک جدید ما از
آیات  نورانی قران کریم، تبدیل شود.
 در اینصورت، هم زمان
مشکلات زنان و مشکلات مربوط به اسلام هراسی در جوامع غیر مسلمان، حل خواهد
شد. 
به بیان بهتر، دوستان نادان
و دشمنان دانای اسلام در تفسیر غلط و زورسالارانه از اسلام هم داستان شده اند.
 ما زنان مسلمان بایستی با پیشتازی در  پیدا کردن ریشه های  این
درک منحرف و
۱۸۰ درجه واژگون، حداقل در مورد حقوق زنان، خواهیم توانست،
چهره مهربانانه و ضد خشونت اسلام حقیقی را به دنیا نشان دهیم.
مطمنا تا مشکلات زنان در
تفاسیر غلط از اسلام را حل نکنیم، اسلام هراسی 
حل نخواهد شد.
م.ر : مهمترین مطالب کتاب شما در
مورد برابری در قران چیست؟
ژ.م.ش : مهمترین نکات در کتاب من
عبارتست از : 
۱ـ   چند همسری در سه گام به
ترتیب زیر، به تک همسری تبدیل شده است :
 در گام اول، تعداد نامحدود
همسران به حداکثر چهار همسر در ابتدای آیه
۳ از سوره شریفه نساء، محدود شده
است.
 در گام دوم ، چنانکه شوهر
 نگران باشد که مبادا قادر به اجرای عدالت بین همسران نباشد، بایستی به
 یک همسر اکتفا کند.
و بالاخره گام سوم که مورد بی توجهی یا توجیه غلط تقریبا
همه مفسرین و مترجمین قرار گرفته است، و منجر به تک همسری خواهد شد، ناشی از آیه
۱۲۹ از همین سوره شریفه نساء می باشد که خداوند حکیم همه
مردان را بلااستثناء نا توان از اجرای عدالت بین همسران می داند.
بنده پس از دقت و موشکافی در این آیه شریفه (۱۲۹ از سوره شریفه نساء)، قاطعانه نتیجه گرفته ام که خداوند
حکیم برای رفع یکی از ظلمهای رایج بر  زنان در خانواده، فقط تک همسری را روا
می داند و بس.
۲- در آیه ۳۴
سوره نساء، ترجمه و تفسیر چند واژه زیر،  بر اساس رجوع به ریشه لغات و کاربرد
همین لغت در آیات دیگر،  بایستی باز نگری عمیق صورت بگیرد:
الف :  لغت قوامون به معنای بر پا ایستاده ، یعنی که
مرد مسول اصلی نان آوری و حفاظت فیزیکی و رفاه افراد خانواده، بدون کوچکترین
امتیاز ریاست مآبانه می باشد.
ب : صالحات به معنای زن اهل صلح و صفا و به دور از کینه
توزی و لجبازی.
پ : قانتات به معنای اطاعت از خدا و نه اطاعت از شوهر
ت : حافظات للغیب به معنای حافظ ناموس خود
ث : نشوز به معنای به مقدمات فحشاء رسیدن
ج :  فضربوهن به معنای جدایی موقت (با گرفتن عن در
تقدیر، یعنی در اصل بوده فضربوا عن هن و برای فصاحت بیشتر، تبدیل به فضربواهن شده
است). پس از این مدت یا آشتی صورت می گیرد و یا رجوع به حکمین برای طلاق احتمالی
خواهد شد.
۵-۳ : در مقاله ای با عنوان ” چگونه می توان نقش زنان را در
ایجاد صلح جهانی افزایش داد” که در کارگاهی آموزشی در کنفرانس بین المللی زن
در پکن ( سال
۱۹۹۵ میلادی) ارایه شد، روی این موضوع تاکید کردم که زنان نقش
مهمی در ایجاد صلح پایدار جهانی می توانند بر عهده بگیرند، چرا که در قران کریم با
صفت صالحات یعنی مدافع صلح نام برده شده اند. زنان به عنوان مادر می توانند روحیه
صلح طلبی را در فرزندانشان نهادینه کنند.
یکی از مهمترین نکات این مقاله این است که زنان چون مردان
را در پیشترفتهای مادی موفق تر دیده اند، پنداشته اند که باید مرد گونه شوند تا
موفق باشند. بدین ترتیب زنان مردان را الگو گرفته و صفات زنانه خود را به تدریج از
دست داده اند.
برای تغییر این وضعییت، زنان بایستی به توانمندیهای زنانه
(قدرتهای احساسی، عاطفی و جاذبه های جنسی) خویش افتخار کرده و از آنها در پایداری
خانواده و یاری رساندن به نیازمندان در اجتماع، حسن استفاده کنند. و نیز از رقابت
در کسب  صفات منفی مردان (نظیر پرخاشگری و خشونت ورزی و سلطه طلبی و …) ،
دست بردارند.
۵-۴ : در مورد جمله “و للرجال علیهن درجه”که در آیه ۲۲۸ از سوره شریفه بقره آمده است، کلمه “درجه” فقط
به این مسله منحصر است که زنان به علت احتمال حاملگی بایستی بعد از طلاق، سه ماه و
دره روز عده نگه دارند و مردان این اجبار را ندارند. تسری دادن مصداق این دو کلمه
به بقیه حوزه های حقوق زنان، باعث تشدید مرد سالاری در جوامع مسلمان شده است.
۵-۶ : توجه دقیق به این نکته که در قران کریم بارها به تقسیم فضل
بین انسانها اشاره شده (بما فضل الله بعضهم علی بعض) و هیچ جا نگفته است که مردان
به زنان فضل دارند، ولی متاسفانه در اکثر  ترجمه ها و تفسیرها می گویند که
مردان بر زنان فضل دارند (که کاملا غلط است). این موضوع هم باعث تشدید مرد سالاری
در جوامع مسلمان شده اند.
به نکات دیگری هم در کتاب اشاره شده است که در صورت لزوم
به آنها نیز پرداخته خواهد شد. مثلا عدم وجود هیچگونه تبعیض در مشارکتهای سیاسی و
اجتماعی زنان با مردان و …
م.ر : نظرگاه شما راجع به آینده
ایران چیست؟
 ژ.م.ش : اگر زنان ایرانی
بتوانند بر موانع موجود بر ای راه یابی به مجلس، غلبه کنند، بطوریکه بتوانند در
مجلس فراکسیونی قوی تشکیل داده و لوایح و طرح هایی را در جهت برابری حقوق خود با
مردان تهیه و به تصویب برسانند، آینده ای مثبت را برای آینده ایران پیش بینی می
کنم. 
​​ والسلام