Interview met Ineke van der Valk
Zoals u op desze
website kunt zien heeft ProMosaik in samenwerking met Milena Rampoldi de
belangbrijke studie over islamofobie en
discriminatie van de Nederlandse onderzoeker Ineke van der Valk vertaald in het
Duits en Italiaans. We zijn blij dat zij over belangrijke aspecten van dit
thema een interview met ons wilde hebben.
Zij gaat hierbij in
op verschillende aspecten van het thema die niet alleen voor Nederland maar ook
voorbij de grenzen ervan van belang zijn.
Wij plaatsen hier
het interview in het Nederlands, gevolgd door onze vertaling. Wij verheugen ons
op feedback van de Nederlandse lezers. Zij kunnen zich nog beter verstaan met
het thema zoals dat in het boek wordt behandeld dan de lezers uit Duitsland die
het net als de Italiaanse lezers eerst moeten vertalen naar de kontekst van hun
eigen land.
ProMosaik is van
mening dat een uitwisseling van inzichten door islamofobiedeskundigen in heel
Europa en de vertaling van studies over dit thema belangrijk zijn om het
probleem goed aan te kunnen pakken. Ik laat me weer inspireren door Martin
Luther King die zei: „Ik heb een droom“!.
Wij hebben ook een
droom: een droom over Europa zonder islamofobie. Deze droom vereist iets
bijzonders: een interreligieuze dialoog met het oog op een tolerante
houding tegenover de islam.
Rampoldi
ProMosaik e.V.
eigenlijk?
racisme . Het is een
gebruik van stereotypen, vooroordelen en eruit voortvloeiende
systematisch en consistent een negatieve betekenis geeft aan ‘de islam’ en/of
als gevolg sociale uitsluiting en discriminerende behandeling van moslims.
tijd een opleving maar heeft vaker in de geschiedenis een rol gespeeld.
zagen we het stereotiepe exotisch van het oriëntalisme, aan de andere kant
en gewelddadige benadrukt dat nog stamt uit de tijden van de
Nijmeegse wetenschappers hebben nog niet zo lang gelden een boek
de beeldvorming over islam in Nederland in de laatste 150 jaar. In mijn
hierop in. Ook hier zien we vaak een negatief imago, maar ook meer
komen altijd voor en vaak tegelijkertijd. Zo heeft de kerk bijvoorbeeld
een belangrijke rol gespeeld in het bevorderen van dialoog en ontmoeting.
gelijk met zijn theorie?
een theorie uitgewerkt over botsende beschavingen. Het wereldbeeld dat
communisme overheersend was bestond uit het Westen versus het
Derde Wereld. De belangrijkste tegenstelling was die tussen
ideologieën. Vanuit dat perspectief werd gekeken naar internationale relaties.
perspectief van verschillende dominante beschavingen – hij onderscheidt
in de nieuwe wereldorde- voor in de plaats gesteld en zegt dat waar er
zijn in de komende decennia deze over cultuur zullen gaan, vooral wijzend
de islam, maar ook bv naar Azië, vooral China. Hij verwachtte die
deze is daarmee nog geen gegeven, hoewel sommigen dat misschien
Daarnaast is zijn visie ook wel misbruikt door wie er munt uit wilde slaan. Het
zijn
lijnen om goed te interpreteren wat er aan de hand is. Als ik zeg dat de
scheidslijn in een wereld van globalisering loopt tussen de krachten,
individuen
hechten aan democratie, mensenrechten, sociale rechtvaardigheid,
waardigheid en de rechtsstaat versus degenen die uitbuiten, onderdrukken,
ongelijkheid in stand willen houden, mensenrechten vertrappen , vrijheid
gebruiken, dan denk ik een veel belangrijkere tegenstelling te pakken
variatie binnen wat hij beschavingen noemt, er is niet één islam en één
wereldbevolking,
nationaliteiten, verschillende richtingen binnen de religie, er zijn veel meer
islam inspiratie vinden om een zinvol, vreedzaam leven te leiden, hun
voeden in waarden gericht op een sociaal bestaan met respect en zorg voor
dat er mensen zijn die er inspiratie uitputten om geweld te gebruiken,
helaas ook zijn.
anti-moslim en islamsentiment?
alle mensen evolutionair gesproken een neiging mee gekregen om te
generaliseren – het helpt de wereld beter te begrijpen maar heeft dus
het toepassen op andere groepen dan wie we als onze eigen groep
zo belangrijk om een antiracisme beleid te hebben en te zorgen dat
opgevoed met een goed inzicht in dit verschijnsel en de risico’s ervan.
laatste jaren gerelateerd aan de opkomst van het islamistisch terrorisme en
problemen die samenhangen met de komst van grote groepen moslims als
Europa. De economische, maar ook culturele crisis, het gebrek aan
politiek doen ook geen goed. Als laatste noem ik de krachten die uit dit
slaan en deze zaken bewust aanscherpen om angst en haat te zaaien tussen
Dat bewust en politiek georganiseerd bevorderen van vijandigheid
groepen is bijzonder gevaarlijk.
vergeten: Antisemitisme in Duitsland kon uitlopen in de Holocaust omdat het
georganiseerd werd. Geschiedenis herhaalt zich nooit op dezelfde manier maar we
van de geschiedeins om zaken op tijd bij te stellen en herhaling van
voorkomen.
Het gevolg is dat
moslims komen steeds meer apart komen te staan, migranten worden
maar als moslims gezien, terwijl ze ook andere identiteiten hebben, er
oppervlakkige, eenzijdige en selectief bijeen gegrabbelde kennis over de
islamitische cultuur en geschiedenis verspreid, mensen worden tegen elkaar
raken vervreemd van de samenleving, keren zich af en lopen het risico
; dit kan richting psychische problemen gaan, criminaliteit of
succesvolle jongeren verlaten Nederland en zoeken hun heil elders.
Burgers zouden zich moeten afkeren van partijen
die angst en haat organiseren. Weer de
ontmoeting zoeken. Lokaal in gemeenschappen maar ook op andere niveaus . Er
aan het ontstaan onder jongeren, richting oprechtheid, waarachtigheid en
menselijke verhoudingen – verhoudingen die haaks staan op de graaicultuur,
technocratische verhoudingen- in de cultuur, maar ook in het
met aandacht voor het lokale en het ecologische. Het is nodig en zou
beweging ook een sociale component meeneemt die gericht is op het
kloven tussen burgers en groepen, op positieve samenwerking.
islamofobie erkennen als
in plaats van het ergens verstoppen in de categorie ‘discriminatie op
godsdienst of levensbeschouwing’, en stelling nemen tegen populisme. Politici
als rolmodel weer op te pakken, waarden en normen benoemen en
boven technocratisch gedoe. Inzetten op beleid om sociale problemen op te
rechtvaardigheid als richtsnoer voor beleid te gebruiken zodat mensen
tolerantie we
langzamerhand internationaal een rolmodel van intolerantie te worden. Daar moet
vervullen: een bijdrage leveren aan een
participeren, zichzelf verder ontwikkelen zodat goed inzicht in hoe de
hoe discriminatie werkt (niet overdrijven en overreageren), bij de ander
jezelf, het belang van opvoeding en vorming, ook gericht zijn op dialoog en
jongeren op het rechte pad houden, je niet laten provoceren , inzicht geven in
betekent , je organiseren en meedoen in sociale bewegingen, vakbonden,
allemaal plekken waar dialoog en ontmoeting vorm krijgen. Moskeeën
toegankelijk zijn, ook voor anders en niet-gelovigen.
gezichten krijgen , hun levensgeschiedenissen en toekomstplannen
gras voor de voeten van generalisatie en stereotypering weggemaaid.
meer dat ons bindt dan dat ons verdeelt.